Αλκατράζ-η πιο «επιτυχημένη» φυλακή της ιστορίας

Συνέρχεσαι ζαλισμένος και προσπαθείς να επεξεργαστείς το περιβάλλον γύρω σου. Τα μάτια σου συνηθίζουν το μισοσκόταδο και το βάρος στο κεφάλι σιγά σιγά περνάει. Κοιτάς γύρω και αντικρίζεις δαιδαλώδεις διαδρόμους. Καθένας στο πλάι του έχει πυκνά κάγκελα που ορίζουν μικρούς χώρους που με το ζόρι χωράει ένα άτομο μέσα με τα χέρια σε έκταση. Μια μικρή ακτίνα φωτός στο βάθος σε καλεί προς το μέρος της. Ο αντίλαλος από τα βήματά σου στις κρύες πλάκες είναι η μόνη συντροφιά σου σε αυτή τη μοναχική πορεία. Φτάνεις σε ένα μικρό παραθυράκι στα ψηλότερα κελιά. Ίσως το φως να είναι η σωτηρία...




Όμως το θέαμα είναι αποκαρδιωτικό. Γύρω γύρω μόνο η θάλασσα υποδέχεται μια μικρή λωρίδα στεριάς...Θα μπορούσε να είναι ένας τρομερός εφιάλτης, όμως δεν είναι. Βρίσκεσαι στο Αλκατράζ, τη θρυλική φυλακή, και η λέξη απόδραση θα πρέπει να είναι η τελευταία που περνά από το μυαλό σου.

ΙΣΤΟΡΙΑ
Η λεπτή κλωστή που κρατά συνδεδεμένο τον πορφυρόχρωμο μανδύα των γεγονότων αρχίζει να υφαίνεται το 1775. Τότε ο Χουάν Μανουέλ ντε Αγιάλα εξερευνητής των Ισπανών «Κονκισταδόρες» ανακαλύπτει ένα μικρό νησί στον κόλπο του Σαν Φρανσίσκο στην πολιτεία της Καλιφόρνια. Το μήκος του δεν ξεπερνά τα 530 μέτρα. Το ονομάζει Αλκατράζ που σημαίνει στην ουσία «το νησί των πελεκάνων».
Το 1848 ξεσπά ο «πυρετός του χρυσού» όταν πλούσια κοιτάσματα του πολύτιμου μετάλλου βρίσκονται στα ποτάμια της Καλιφόρνια. Το μεγάλο εύρος των απανταχού τυχοδιωκτών που εμφανίζονται αλλά κι η πρόθεση να αποφευχθούν οποιασδήποτε φύσεως εξωτερικές επιβολές οδηγούν την αμερικανική κυβέρνηση στο να ενισχύσει τα αμυντικά της μέτρα. Η μικρή νησίδα του Αλκατράζ καλύπτει όλες τις προϋποθέσεις ώστε να μετατραπεί σε ένα πανίσχυρο φρούριο, σύμβολο της στρατιωτικής δύναμης των Ηνωμένων Πολιτειών.
Έτσι κι έγινε και λίγα χρόνια αργότερα ένα επιβλητικό οχυρό δέσποζε στη θαλάσσια περιοχή μπροστά από την πόλη που έφερε το όνομα του Αγίου Φραγκίσκου. Υπολογίζεται μάλιστα πως η δύναμη πυρός των κανονιών του Αλκατράζ ήταν τέτοια που μια ομοβροντία ήταν ικανή να εξαπολύσει περίπου 4 τόνους σιδήρου.

ΧΡΗΣΗ ΣΑΝ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΦΥΛΑΚΗ
Σύντομα το μικρό νησί θα έβρισκε την «κατάλληλη» γι'αυτό λειτουργία. Τα παγωμένα βαθιά νερά που το περιέβαλλαν καθώς και τα φυσικά απότομα βράχια προσέφεραν μια σπάνια απομόνωση σε όσους βρίσκονταν εκεί. Μια απομόνωση υποχρεωτική σαν να λέμε. Το στρατηγικό αυτό «πλεονέκτημα» δεν μπορούσε να περνά άλλο απαρατήρητο.
Το 1861 «φιλοξενούνται» στο Αλκατράζ κρατούμενοι του Εμφυλίου ενώ το 1898 τους ακολουθούν αιχμάλωτοι του Αμερικανο-ισπανικού πολέμου.
Η αυγή του εικοστού αιώνα βρίσκει την στρατιωτική φυλακή να συνεχίζει απρόσκοπτα τη λειτουργία της. Πάντως αν και οι συνθήκες διαβίωσης με το πέρασμα του χρόνου βελτιώνονται(π.χ. επιτρέπεται στους κρατούμενους να φτιάξουν ένα μικρό γήπεδο μπέισμπολ στο οποίο διοργανώνουν μεταξύ τους αγώνες) σε κανένα χρονικό σημείο η φυλακή δεν θεωρείται υψίστης ασφαλείας.
Τελικά στα 1934 το υψηλό κόστος συντήρησης αναγκάζει τις ένοπλες δυνάμεις να εγκαταλείψουν το Αλκατράζ, η κυριότητα του οποίου περνάει στο Υπουργείο Δικαιοσύνης.

Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΟΥ «ΒΡΑΧΟΥ»
Δεν υπήρχε πιο καίρια στιγμή για αυτήν την αλλαγή. Η ποτοαπαγόρευση και το κραχ του 1929 είχαν γιγαντώσει την εγκληματικότητα. Πανίσχυρες μαφιόζικες συμμορίες των οποίων η ηγεσία βρισκόταν στα χέρια αδίστακτων γκάνγκστερ λυμαίνονταν κάθε υφή της καθημερινότητας. Ακόμα και μετά τη σύλληψη τους μάλιστα οι αποδράσεις ήταν πολύ κοινό φαινόμενο αφού η άρτια οργάνωσή τους και το χρήμα που συγκέντρωναν είχαν αποδειχθεί ανίκητα όπλα.
Μια σωφρονιστική κατασκευή η οποία θα διασφάλιζε πως όποιος μεταφερόταν εκεί, εκεί θα έμενε κρινόταν παραπάνω από αναγκαία. Και η εγκατάσταση του Αλκατράζ προσέφερε αυτήν την ευκαιρία.
Τον ίδιο χρόνο κιόλας άρχισαν οι βελτιωτικές εργασίες. Τα κάγκελα και τα παράθυρα αντικαταστάθηκαν πλήρως από καινούρια με ειδική ενίσχυση. Τα υπόγεια καλύφθηκαν από τσιμέντο προκειμένου να διασφαλιστεί πως κανένας κρατούμενος δεν θα μπορούσε να κρυφτεί σε αυτά ή να τα χρησιμοποιήσει για να διαφύγει. Συν τοις άλλοις ειδικοί χώροι στους οποίους οπλισμένοι φύλακες θα μπορούσαν να ελέγχουν όλη την περίμετρο προστατευμένοι απόλυτα από τους έγκλειστους καθώς και ένα πλήθος άλλων διορθώσεων μετέτρεψαν τον «Βράχο»(όνομα που του έδωσαν οι ίδιοι οι τρόφιμοι) ακόμα μια φορά σε σύμβολο. Αυτή την φορά όχι στρατιωτικής δύναμης αλλά ικανότητας επιβολής των νόμων.

ΔΙΑΣΗΜΟΙ ΚΡΑΤΟΥΜΕΝΟΙ
Αρκετά ονόματα της «αφρόκρεμας» του υπόκοσμου παρέλασαν από τα κελιά του Αλκατράζ.
Ξεχωρίζει φυσικά ο Αλ Καπόνε ο οποίος πέρασε περίπου 4 χρόνια(1934-38) στον «βράχο». Εξαιτίας του σκληρού διευθυντή των φυλακών Γουόρντεν Τζόνσον ο «Μπιγκ Αλ» πέρασε τη διαμονή του εκεί σαν απλός κρατούμενος σε αντίθεση με τα προηγούμενα ιδρύματα στα οποία είχε κρατηθεί και που θύμιζαν περισσότερο ξενοδοχεία χάρη στις διασυνδέσεις και τα χρήματά του.
Άξιος αναφοράς και ο Ρόμπερτ Στράουντ ή αλλιώς «άνθρωπος των πουλιών». Ο εγκληματίας που μελετώντας στην φυλακή έγινε πετυχημένος ορνιθολόγος και που η κοινή γνώμη ξεσηκώθηκε όταν δεν του επετράπη να κρατήσει τα καναρίνια που μεγάλωνε(καταπληκτική η ερμηνεία του Μπαρτ Λάνκαστερ που τον ενσαρκώνει στην ομώνυμη ταινία).
Ονόματα επίσης που δεν περνούν απαρατήρητα ανάμεσα σε αυτά των τροφίμων είναι του Τζορτζ «Μασίν Γκαν» Κέλι(διάσημου γκάνγκστερ που πήρε το μακάβριο ψευδώνυμό του από το πολυβόλο που χρησιμοποιούσε στις εκτελέσεις) και του Άλβιν Κάρπις(τελευταίου εγκληματία που συνελήφθη με την κατηγορία του ''εχθρού της δημοσίας τάξης'').

Ο ΘΡΥΛΟΣ ΤΗΣ ΑΔΥΝΑΤΗΣ ΑΠΟΔΡΑΣΗΣ
Είναι σε όλους γνωστή η ανεπτυγμένη φιλολογία που υποστηρίζει πως κανείς δεν κατάφερε ποτέ να αποδράσει από το Αλκατράζ. Ας δούμε πιο αναλυτικά τα γεγονότα.
Σε 29 χρόνια λειτουργίας σημειώθηκαν συνολικά 14 απόπειρες απόδρασης. Από τα 34 άτομα που ενεπλάκησαν, 23 συνελήφθησαν, 6 σκοτώθηκαν κατά την απόπειρα και 5 εξαφανίστηκαν και επίσημα θεωρείται πως πνίγηκαν.
Αν επιτυχής απόδραση θεωρείται να ξεφύγεις από τη φυλακή και να φτάσεις στο νερό τότε αρκετοί το κατάφεραν. Αν θεωρείται το να φτάσεις και σώος απέναντι στο Σαν Φρανσίσκο τότε υπάρχει ένα θέμα.
Αρχικά επικρατούσε ο μύθος πως το ένα μίλι παγωμένων νερών ανάμεσα στο νησί και τη μεγαλούπολη είναι αδύνατον να κολυμπηθεί αλλά αργότερα αποδείχτηκε πως αυτό δεν υφίσταται αφού κάποιοι απλοί άνθρωποι θέλησαν να τον καταρρίψουν κάτι που έκαναν. Βέβαια όσοι το έπραξαν ήταν ειδικά προετοιμασμένοι έχοντας γνώση ειδικών τεχνικών κολύμβησης που σημαίνει πως δεν μπορεί ο οποιοσδήποτε κρατούμενος χωρίς την κατάλληλη προπόνηση να το πετύχει.
Γεγονός παραμένει πως η πιο επεισοδιακή απόπειρα σημειώθηκε το Μάιο του 1946 όταν 6 έγκλειστοι βρήκαν πρόσβαση στο οπλοστάσιο της φυλακής. Η επέμβαση των πεζοναυτών δύο μέρες αργότερα έκλεισε το αιματηρό επεισόδιο. Τρεις από τους πρωτεργάτες της «Μάχης του Αλκατράζ» όπως ονομάστηκε σκοτώθηκαν επί τόπου όπως και δύο από το σωφρονιστικό προσωπικό ενώ άλλοι 18 τραυματίστηκαν.
Πάντως στο παρόν πιστεύεται πως οι μόνοι που κατάφεραν να αποδράσουν ήταν οι Φρανκ Μόρις και τα αδέρφια Άνγκλιν. Καταστρώνοντας ένα πολύπλοκο σχέδιο που περιελάμβανε τη δημιουργία ανδρείκελων που βάλαν στα κρεβάτια τους για να μην λείπουν από το μέτρημα καθώς και τη χρήση των αεραγωγών έφτασαν στο νερό από τη βορειοανατολική πλευρά του νησιού. Έκτοτε τα ίχνη τους χάθηκαν, οι επίσημες αρχές τους θεωρούν πνιγμένους, αλλά η άρτια οργάνωσή τους μαρτυρά πως λογικά πρέπει να έφτασαν απέναντι. Όπως και να έχει η κλασική ταινία με τον Κλιντ Ίστγουντ τους εξασφάλισε μια θέση στο σύμπαν των ηρώων που λατρεύουμε να βλέπουμε να κατατροπώνουν την υπερφίαλη λογική του συστήματος.

ΤΟ ΤΕΛΟΣ
Το 1963 μετά από ενέργειες του Ρόμπερτ Κένεντι, που κατείχε τότε μια θέση ανάλογη με του υπουργού δικαιοσύνης, η κρατική φυλακή ανέστειλε την λειτουργία της. Αυτό συνέβη λόγω του υπερβολικού ποσού που στοίχιζε κάθε κρατούμενος στο κράτος(10 δολάρια ημερησίως την ώρα που σε άλλες φυλακές το ανάλογο ποσό ήταν μόλις στα 3 δολάρια). Επιπροσθέτως η φθορά στις εγκαταστάσεις την οποία ενίσχυε η υγρασία καθώς και η μόλυνση που προκαλείτο στο θαλάσσιο χώρο από το αποχετευτικό σύστημα έκριναν την παραπάνω απόφαση απαραίτητη.

ΣΗΜΕΡΑ
Από το 1969 άρχισε η εγκατάσταση στο νησί ενός αριθμού γηγενών Αμερικανών κατοίκων, κυρίως Ινδιάνων. Ήταν μια συμβολική κίνηση επιστροφής της αμερικανικής γης στους πρώτους κατόχους της.
7 χρόνια αργότερα το Αλκατράζ συμπεριελήφθη στο Εθνικό Συμβούλιο Ιστορικών Τόπων.
Το 2008 ξεκίνησε μια πρωτοβουλία που στόχο είχε πάνω στη νησίδα να χτιστεί ένα ειρηνευτικό κέντρο, πρόταση που απορρίφθηκε από αυτούς που κλήθηκαν να την υπερψηφίσουν καθώς θεωρήθηκε πως η φυλακή είχε υπερβολική ιστορική σημασία για να γκρεμιστεί.
Σήμερα πλήθος τουριστών καθημερινά επισκέπτεται το νησί και ξεναγείται στα απομεινάρια της άλλοτε εμβληματικής φυλακής ενώ θαυμάζει παράλληλα το πλούσιο φυσικό περιβάλλον.
Όμως δεν είναι λίγοι εκείνοι που ορκίζονται πως αν ακούσεις προσεκτικά πίσω από τις ανέμελες φωνές, μπορείς στο βάθος να διακρίνεις περίεργους ήχους. Ήχους σαν φωνές αντρών, σαν σφυρίγματα και σαν την κλαγγή που προκαλεί το απότομο κλείσιμο της μεταλλικής πόρτας των κελιών.





Πηγή