Σιμόν Μπολίβαρ: Ένας άνθρωπος «δέσμιος» του οράματός του

Ο Σιμόν Μπολίβαρ γεννήθηκε μια μέρα σαν σήμερα το 1783 στο Καράκας της Βενεζουέλας και η φιλοσοφία της ζωής του συνοψίζετε στην φράση που είπε κάποτε: «Αν η φύση είναι αντίθετη θα την πολεμήσουμε και θα την κάνουμε να μας υπακούσει». Ο μεγάλος επαναστάτης είχε ένα όραμα και θα έκανε τα πάντα για να το υλοποιήσει. Ήταν έτοιμος να τα βάλει με τον οποιοδήποτε και το οτιδήποτε για να δει το όνειρο του να υλοποιείται...



Η «γέννηση» του ατίθασου και επαναστατικού πνεύματος ήταν θέμα συγκυριών. Γόνος αριστοκρατικής οικογένειας κρεολών με βασκικές ρίζες, ο Μπολίβαρ ήταν μάλλον απίθανο να διαλέξει τον δρόμο της αντίδρασης. Οι γονείς του όμως πέθαναν όταν ήταν νηπιακή ηλικία και τον ανέλαβε ο θείος του. Προσέλαβε παιδαγωγούς να μορφώσουν τον μικρό Σιμόν. Ένας από αυτούς, ο Σιμόν Καρένιο Ροντρίγκες τον μύησε στα έργα σπουδαίων ευρωπαίων διανοητών και ξύπνησε μέσα του αυτό που ίσως να έμενε κοιμισμένο για πάντα.

Στα 16 του χρόνια, το 1799 ο Μπολίβαρ έκανε το πρώτο του ταξίδι στην Ευρώπη και έμεινε στην Ισπανία τρία χρόνια. Εκεί, το 1801, παντρεύτηκε μια νεαρή αρχοντικής οικογένειας, την Μαρία Τερέσα ντελ Τόρο. Ο γάμος κράτησε λίγο, καθώς σ' ένα ταξίδι τους στο Καράκας, το 1803, η κοπέλα προσβλήθηκε από κίτρινο πυρετό και πέθανε. Στον Μπολίβαρ είχε ήδη γεννηθεί το όραμα μια ελεύθερης Λατινικής Αμερικής και σε μια επίσκεψή του στη Ρώμη ορκίστηκε πάνω στον Ιερό Λόφο (Monte Sacro) να κάνει τα πάντα για αυτό.

Άμεσα με την επιτροπή στο Καράκας συμμετείχε σε μυστικές συγκεντρώσεις των επαναστατικών οργανώσεων εναντίον των Ισπανών. Αυτοί είχαν προβλήματα με τον Ναπολέοντα και οι συνθήκες ήταν καλές. Μετά από μια δύσκολη εποχή με δικτατορία αλλά και τη γνωριμία του με τον Φρανσίσκο ντε Μιράνδα, ο αγώνας δικαιώθηκε. Η Βενεζουέλα κήρυξε την ανεξαρτησία της στις 5 Ιουλίου 1811 (Πρώτη Δημοκρατία της Βενεζουέλας). Η φιλία με τον Μιράνδα όμως έγινε αντιπαλότητα με αποτέλεσμα οι Ισπανοί να επιβληθούν και πάλι. Ο Μιράνδα συνελήφθη και πέρασε τα υπόλοιπα χρόνια της ζωής του στα ισπανικά κάτεργα.

Ο Μπολιβάρ ήταν αποφασισμένος να συνεχίσει τον αγώνα. Το 1812 κατέφυγε στην Καρθαγένη της Νέας Γρανάδας (σημερινή Κολομβία), όπου δημοσίευσε την πρώτη του πολιτική διακήρυξη, το «Μανιφέστο της Καρθαγένης», στο οποίο ανέλυε τις αιτίες της ήττας στη Βενεζουέλα και παρακινούσε τους επαναστάτες να συντρίψουν τους Ισπανούς. Από εκεί θα ξεκινήσει ένα χρόνο αργότερα η αποκληθείσα «Θαυμαστή Εκστρατεία» (Campana Admirable). Στις 6 Αυγούστου 1813 εισέρχεται και πάλι θριαμβευτικά στο Καράκας, επικεφαλής εκστρατευτικού σώματος και ο λαός τον αποθεώνει και τον αποκαλεί «Απελευθερωτή» (El Libertador). Πάλι όμως η ηρεμία δεν έρχεται καθώς οι αντιπαραθέσεις οδηγούν την χώρα σε εμφύλιο και οι Ισπανοί γίνονται και πάλι τα αφεντικά.

Ο Μπολίβαρ, μετά από ένα πέρασμα από τη Τζαμάικα, καταφεύγει στην Αϊτή όπου οργανώνει νέο επαναστατικό αγώνα με τη βοήθεια του διοικητή του νησιού, Αλεξάντερ Πετιόν. Εκεί ολοκληρώνεται και το όραμα του για την απελευθέρωση όλων των χωρών που βρίσκονταν υπό ισπανική κυριαρχία, από τη Χιλή και την Αργεντινή ως το Μεξικό. Το 1817 θριαμβεύει, εγκαθιστά επαναστατική κυβέρνηση και εκλέγεται πρόεδρος της Βενεζουέλας. Καταργεί τη δουλεία και παραχωρεί γη στους στρατιώτες του. Ο κόσμος τον λατρεύει. Συνεχίζει να απελευθερώνει εδάφη από χώρες υπό ισπανικό ζυγό και στις 7 Δεκεμβρίου 1821 ανακηρύσσει την Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Μεγάλης Κολομβίας, που περιλαμβάνει τη Βενεζουέλα, την Κολομβία, τον Παναμά και τον Ισημερινό (Εκουαδόρ). Στο Κίτο, η μοίρα τον φέρνει απέναντι στη γυναίκα της ζωής του, την Μανουέλα Σάενς.

Μετά την απελευθέρωση του Άνω Περού, που για να τον τιμήσει μετονομάζεται σε Βολιβία, συγκαλεί το 1926 παναμερικανική συνδιάσκεψη, όπου τα κράτη της Μεγάλης Κολομβίας, το Περού, η Βολιβία, το Μεξικό, η Κεντρική Αμερική και οι Ενωμένες Επαρχίες του Ρίο ντε λα Πλάτα (η σημερινή Αργεντινή) υπέγραψαν συνθήκη συμμαχίας και κάλεσαν και τα υπόλοιπα κράτη της αμερικανικής ηπείρου να την προσυπογράψουν. Οι Ηνωμένες Πολιτείες όμως αρνήθηκαν και γρήγορα άρχισαν να εμφανίζονται σύννεφα και ανάμεσα στα μέλη της συμμαχίας. Οι αντίπαλοι όμως ήταν πολλοί και οι εκτάσεις τεράστιες. Κανείς δεν μπορούσε να ελέγξει αυτή τη γιγάντια χώρα.

Βλέπει πως το όραμα του καταρρέει και είναι αποφασισμένος να κάνει ό,τι περνά από το χέρι του για να αποτρέψει την καταστροφή. Στις 27 Αυγούστου 1828 ανακηρύσσει τον εαυτό του δικτάτορα. Θεωρούσε πως έτσι μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα θα κατάφερνα να διασώσει την ενότητα της Μεγάλης Κολομβίας. Οι εχθροί του είναι πλέον πάρα πολλοί και αφού γλιτώνει από μια απόπειρα δολοφονίας τον Σεπτέμβριο χάρη στη Μανουέλα Σάενς παραιτείται στις 27 Απριλίου 1830. Απογοητευμένος θέλει να φύγει για την Ευρώπη αλλά πεθαίνει στις 17 Δεκεμβρίου του 1830 από κάποια αρρώστια (πιθανότατα φυματίωση). Η εικόνα ενός απολυταρχικού και αυταρχικού ανθρώπου που προσπάθησαν κάποια να περάσουν στη συνέχεια διαλύθηκε όταν ήρθαν στον φως τα προσωπικά του αρχεία. Τα κείμενα του απέδειξαν ότι ήταν ένας άνθρωπος που πίστευε στην ελευθερία, το κράτος δικαίου και την εκπαίδευση για όλους. Ήταν όμως και ένας άνθρωπος που ήταν έτοιμος να κάνει τα πάντα για πετύχει. «Ένας αδαής άνθρωπος είναι το τυφλό όργανο της ίδιας του της καταστροφής» είχε πει και αυτό που κατέστρεψε το όραμα του Μπολίβαρ ήταν πως αποδείχθηκε αδαής απέναντι στο πόσο δυνατές είναι οι προσωπικές φιλοδοξίες και τα συμφέροντα των ανθρώπων.


Τομαράς Ηλίας