Τζερόνιμο:o αρχηγός των Απάτσι

Kαι μόνο το όνομά του προκαλούσε τρόμο στους λευκούς. Μέσα 19ου Αιώνα. Δυτικό μέρος της χώρας που πλέον είναι γνωστή ως Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής. Απέραντες πεδιάδες ως εκεί που φτάνει το ανθρώπινο μάτι, άγρια οροπέδια και αφιλόξενες έρημοι συνθέτουν το πεδίο μιας άνισης μάχης που ήταν αναπόφευκτο να δοθεί αργά ή γρήγορα...

Οι τάσεις κατάληψης από τις οποίες διακατέχονταν οι διόλου ειρηνικοί έποικοι δεν άργησαν να τους οδηγήσουν ενάντια στους αυτόχθονες Ινδιάνους.
Μέσα από αυτό το ποτισμένο με μίσος και μπαρούτι σκηνικό αναδείχθηκε η εμβληματική αλλά και αμφιλεγόμενη προσωπικότητα του Τζερόνιμο. Αλλά ας ξεκινήσουμε από την αρχή.


ΓΕΝΝΗΣΗ ΚΑΙ ΠΡΩΙΜΗ ΔΡΑΣΗ

Το 1829 σε μια ερημική περιοχή της Αριζόνα γεννήθηκε το τέταρτο παιδί μιας 10μελούς οικογένειας Ινδιάνων Απάτσι. Το όνομα που του δόθηκε ήταν «Γκογιαθλέ», σε ελεύθερη μετάφραση «αυτός που χασμουριέται». Ωστόσο άλλο ήταν το προσωνύμιο με το οποίο θα τον υποδεχόταν αργότερα στην (α)φιλόξενη αγκαλιά της η ιστορία.

Για τα παιδικά του χρόνια ελάχιστα πράγματα είναι γνωστά. Πάντως ο δραστήριος νεαρός απ'ότι λέγεται επέδειξε ιδιαίτερο ζήλο στα καθήκοντά του ως μέλος της φυλής. Σε ηλικία 17 χρονών μάλιστα καταλαμβάνει θέση στο Πολεμικό Συμβούλιο και αρχίζει να συμμετέχει σε επιδρομές και αψιμαχίες κυρίως με τους Μεξικανούς. Παράλληλα παντρεύεται την νεαρή Αλόπη και μαζί της αποκτά τρία παιδιά. Ο δρόμος μιας φυσιολογικής ζωής είχε αρχίσει να ξετυλίγεται μπροστά του. Το πεπρωμένο φαίνεται όμως πως είχε άλλη γνώμη.


Η ΜΟΙΡΑΙΑ ΣΤΙΓΜΗ

Το 1858 η φυλή του Τζερόνιμο στήνει τις σκηνές της έξω από την πόλη Κασκιγέ. Οι άντρες πηγαίνουν στο κέντρο για να πουλήσουν ή να ανταλλάξουν αγαθά αφήνοντας πίσω τα γυναικόπαιδα. Επιστρέφοντας αντικρίζουν ένα αποτρόπαιο θέαμα. Μεξικανικά στρατεύματα είχαν παραβεί τη συνθήκη ειρήνης, είχαν επιτεθεί στον καταυλισμό και είχαν σφάξει όποιον βρήκαν εκεί. Ανάμεσα στους δολοφονημένους ήταν η σύζυγος του Γκογιαθλέ, τα τρία του παιδιά καθώς και η μητέρα του. Αν ήξεραν τί θα επακολουθούσε πιθανώς οι Μεξικανοί να είχαν σκεφτεί περισσότερο την πράξη τους...


Ο ΤΖΕΡΟΝΙΜΟ ΕΙΝΑΙ ΕΔΩ

Ο νεαρός Απάτσι πέφτει σε κατάθλιψη και για έναν ολόκληρο χρόνο χάνεται από τα εγκόσμια. Έπειτα εμφανίζεται και πάλι. Κάτι έχει αλλάξει όμως. Στα άλλωτε ήρεμα μάτια του τώρα καθρεφτίζεται μόνο ένα πράγμα. Το μίσος. Συναντιέται με τις υπόλοιπες φυλές Ινδιάνων προσπαθώντας να τους πείσει να ξεθάψουν το τσεκούρι του πολέμου. Και ως επί το πλείστον τα καταφέρνει.

Τα επόμενα χρόνια τον βρίσκουν σε συνεχείς πολεμικές επιχειρήσεις εναντίον των Μεξικανών αλλά και των λευκών που είχαν αρχίσει να επεκτείνουν επικίνδυνα τις κτήσεις τους.

Ο θρύλος λέει πως κατά τη διάρκεια μιας μάχης με το Μεξικανικό στρατό ο αρχηγός των Ερυθρόδερμων έχει δεχτεί τρεις σφαίρες αλλά συνεχίζει να πολεμά απτόητος και να ορμά οπλισμένος μόνο με ένα μαχαίρι εναντίων των εχθρών του οι οποίοι βλέποντας τον έκαναν έντρομοι επίκληση στον Άγιο Ιερεμία(στα Ισπανικά Τζερόνιμο). Αυτό ήταν...η γέννηση μιας τρομερής προσωπικότητας μόλις είχε συμβεί.


ΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΚΑΤΑΔΙΩΞΗΣ

Το 1874 ξεκινά μια μεγάλη επιχείρηση από πλευράς του Αμερικανικού Στρατού. Στόχος είναι περίπου τέσσερις χιλιάδες Απάτσι της Αριζόνα να προωθηθούν σε μία περιορισμένη και άγονη έκταση. Φυσικά αυτό δεν μπορούσε να γίνει δεκτό από την ηρωική φυλή που είχε μάθει να θεωρεί δική της την περιοχή(και δικαιολογημένα αφού ζούσε εκεί για αιώνες).

Ο Τζερόνιμο από προσωποποίηση της εκδίκησης μετατρέπεται σε σύμβολο της αντίστασης. Μαζί του συντάσσεται ένας ικανοποιητικός αριθμός Τσιρικάουα(το πιο «σκληροπυρηνικό» παρακλάδι των Απάτσι) και ένα ανελέητο κυνηγητό ξεκινά. Για περισσότερο από μία δεκαετία(με ελάχιστες διακοπές) οι «Γιάνκις» προσπαθούν να συλλάβουν τον μεγάλο αρχηγό. Όμως η καλή γνώση των πατρογονικών εδαφών από τους Ινδιάνους και το ένστικτο του Τζερόνιμο τους οδηγεί συνεχώς στην αποτυχία. Χαρακτηριστικό παράδειγμα μία περίπτωση που κατάφεραν να τον αναγκάσουν να κρυφτεί σε μια σπηλιά που είχε μία έξοδο. Όταν μετά από ένα μεγάλο διάστημα που τον περίμεναν να βγει, αναγκάστηκαν να εισβάλλουν ανακάλυψαν πως είχε διαφύγει, και το χειρότερο ήταν πως ποτέ δεν ανακάλυψαν από πού.

Όμως ο συνεχής ανταρτοπόλεμος με λευκούς και Μεξικανούς αναπόφευκτα έχει επηρεάσει τους μαχητές αλλά και τον ίδιο το Τζερόνιμο. Υπολογίζεται πως στο τέλος είχε ξεμείνει μόλις με 35 συντρόφους και 100 γυναίκες ενώ για τη σύλληψή του είχαν απασχοληθεί 5 χιλιάδες στρατιώτες(το ένα τέταρτο της συνολικής δύναμης) και 500 ανιχνευτές!
Τελικά το 1886 ο Τζερόνιμο παραδίδεται, όταν ο Στρατηγός Νέλσον Μάιλς του υπόσχεται προσωπικά πως θα παραχωρηθεί σε αυτόν και στην ομάδα του μία έκταση στην Αριζόνα όπου θα μπορούσαν να ζήσουν (σχετικά) ελεύθερα.


ΣΤΗΝ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΑ

Τα «Χλωμά Πρόσωπα» όμως φάνηκαν να κατέχουν καλά την τέχνη της εξαπάτησης. Έτσι παρά τις υποσχέσεις ο Τζερόνιμο μεταφέρεται σε φυλακή καταναγκαστικών έργων στη Φλόριδα. Εκεί παραμένει έγκλειστος για 2 χρόνια και αργότερα μεταφέρεται στο Φορτ Σιλ της Οκλαχόμα. Η προσπάθεια του να πλησιάσει και να μάθει την κουλτούρα των λευκών εγκαταλείπεται άδοξα αφού σύντομα διαπιστώνει πως οι διαφορές είναι αξεπέραστες.


ΣΥΜΒΙΒΑΣΜΟΣ

Τα χρόνια που έχουν πλέον περάσει, οι πολλές γυναίκες που απέκτησε κατά τη διάρκεια της ζωής του αλλά και η νοσταλγία για τα χώματα της πατρίδας του έχουν εμφανώς αφήσει το σημάδι τους στον πάλαι ποτέ κραταιό Τζερόνιμο. Πλέον το μίσος και η εκδίκηση έχουν καταλαγιάσει μέσα του και ο ίδιος συναινεί σε πράγματα που άλλωτε φάνταζαν τουλάχιστον αδιανόητα.

Εμφανίζεται σε διάφορες εκθέσεις πουλώντας σουβενίρ και φωτογραφίες του ενώ το 1905 συμμετέχει καβαλάρης στην παρέλαση προς τιμήν του Θίοντορ Ρούσβελτ, Προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών. Την ίδια χρονιά διηγείται τη βιογραφία του στον Ες Εμ Μπάρετ.
Το Φεβρουάριο του 1909 προσβάλλεται από πνευμονία και λίγες μέρες αργότερα αφήνει την τελευταία του πνοή. Λίγο πρωτού πεθάνει λέγεται ότι εξομολογήθηκε στο περιβάλλον του πως είχε μετανιώσει για την απόφασή του να παραδοθεί.

Θάφτηκε στο κοιμητήριο αιχμαλώτων πολέμου του Φορτ Σιλ, χωρίς να καταφέρει να επιστρέψει ούτε νεκρός στην αγαπημένη του Αριζόνα.


ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΜΑΧΕΣ

Ο αιώνας που πέρασε από τον θάνατο του Τζερόνιμο είδε τη φυλετική του ομάδα να αντιμετωπίζεται στην καλύτερη περίπτωση με αδιαφορία από τον «πολιτισμένο» κόσμο. Τουλάχιστον την τελευταία 20ετία οι Ινδιάνοι μετά από οργανωμένη προσπάθεια κατάφεραν να επιτύχουν την ψήφιση μιας σειράς ρυθμίσεων που προβλέπουν την επιστροφή εκτάσεων και την καταβολή αποζημιώσεων που θα τους επιτρέψει να ζήσουν στοιχειωδώς άνετα στα μέρη τους.

Πάντως κατά τη διάρκεια της περσινής χρονιάς 20 απόγονοι του Τζερόνιμο προσέφυγαν σε Ομοσπονδιακό Δικαστήριο των ΗΠΑ ζητώντας την επιστροφή της σορού στα ιερά χώματα εκεί που βρίσκεται πλέον η πολιτεία του Νέου Μεξικού. Παράλληλα κατέθεσαν μήνυση κατά του Πανεπιστημίου του Γέιλ και της κρυφής του αδελφότητας «Skull and Bones» την οποίαν κατηγορούν πως αφαίρεσε το κρανίο του Τζερόνιμο για να το χρησιμοποιήσει σε μυστικιστικές του τελετές. Μάλιστα αυτός που φέρεται να έπραξε την τυμβωρυχία είναι ο Πρέσκοτ Μπους παππούς του Τζορτζ Μποους Τζούνιορ πρώην Προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών!Η ίδια αδελφότητα κατηγορείται πως επίσης έχει στην κατοχή της τα οστά του Μεξικανού επαναστάτη Πάντσο Βίλα.

Ωστόσο τίποτα δεν έχει αποδειχθεί ούτε έχει υπάρξει καμιά εξέλιξη με το αίτημα των Ινδιάνων μέχρι στιγμής.


ΣΥΝΟΛΙΚΑ

Ο Τζερόνιμο κυριαρχεί μέχρι και σήμερα στη λαϊκή κουλτούρα. To όνομά του χρησιμοποιήθηκε από κραυγή της πτώσης των Αμερικανών Αλεξιπτωτιστών κατά το Δεύτερο Παγκόσμιο μέχρι «βαπτιστικό» για γνωστό ραδιοφωνικό σταθμό. Εξακολουθεί να συμβολίζει τον επίμονο μαχητή που δεν παραδίδεται όσες αντιξοότητες κι αν υπάρξουν στο δρόμο του.

Βέβαια η αμείλικτη και σκυθρωπή ιστορική αλήθεια δείχνει πως κι αυτός ακόμα όταν έφτασε στα όρια του συνθηκολόγησε, καταλήγοντας σχεδόν να υπηρετεί όσους και όσα για μια ζωή πολέμησε.

Όμως αυτό τείνουμε κατά κύριο λόγο να το παραβλέπουμε κρατώντας κυρίως την προηγούμενη δράση του. Πιθανότατα απολαμβάνοντας τη ρομαντική χροιά της ιστορίας του αντήρωα που ποτέ δεν σκύβει το κεφάλι. Ίσως πάλι κι από προσωπική ανάγκη αντίστασης σε όσα μας καταπιέζουν και μας «κυνηγούν». Κι είναι πολλά δυστυχώς...




Σαμιωτάκης Μιχάλης